Od wybuchu pandemii Covid-19 minęły już prawie 3 lata. Nagłe przejście do nauczania zdalnego na początku 2020 roku zapoczątkowało rewolucję w nauczaniu, nie tylko dlatego, że dzieci zamiast w budynku szkoły, odbywały lekcje w swoich domach. Szybko okazało się, że sposób przekazywania wiedzy przez nauczycieli musi być zmieniony i dostosowany do nowych okoliczności. Jednokierunkowa komunikacja (od nauczyciela do ucznia) wspierana tylko przez podręcznik, nie sprawdza się w przypadku nauki na odległość. Przyciągnięcie i utrzymanie uwagi ucznia w przypadku nauki zdalnej jest zdecydowanie trudniejsze niż przy edukacji stacjonarnej. Dzieci zdecydowanie szybciej się też nudzą. Mechaniczne stosowanie formy wykładowej, zadawanie wypracowań, w przypadku formy wirtualnej nie zdaje egzaminu.

To co początkowo zrodziło pewne trudności w dostosowaniu się do nowej edukacyjnej rzeczywistości, teraz jest podłożem nowych trendów w nauce.

Nauka dostępna dla każdego

Dzięki nauce zdalnej możliwości edukacyjne nigdy nie były tak szerokie, jak teraz. Długo przed pandemią funkcjonowały już kursy online i takie platformy Coursera czy edX, ale oferowały one jedynie kursy kompetencyjne. Obecnie zdecydowanie wzrosła liczba kursów i szkoleń online, oferowanych nie tylko przez platformy kursowe, ale również firmy szkoleniowe i uczelnie wyższe, a ponadto coraz popularniejsze są studia podyplomowe realizowane w formule zdalnej lub hybrydowej.

Nauka zdalna dla dorosłych uczniów jest szczególnie ceniona za elastyczność (pozwala dostosować tempo nauki do indywidualnego tempa i okoliczności życiowych), bardzo szeroką ofertę edukacyjną, dostępność niezależnie od miejsca zamieszkania czy trudności z poruszaniem się oraz – w większości – niższe koszty.

Kursy kohortowe i personalizacja nauki

Stale rosnąca popularność kursów online powoduje, że pojawiają się nowe pomysły na udoskonalanie tych form nauki. Jednym z nich jest rozwój kursów kohortowych, które według ekspertów zaczną już w tym roku podbijać rynek edukacyjny. Jest to metoda wspólnego uczenia się przez grupę (15-20 osobową) kursantów, zgodnie z definicją, według której kohorta to grupa osób połączonych przez wspólne przeżycia lub zainteresowania.

Podczas kursów kohortowych uczniowie mają stały kontakt nie tylko z nauczycielem, ale również między sobą, dzięki czemu mogą śledzić swoje postępy, wzajemnie motywować się do nauki i dawać sobie feedback. Mogą również wykonywać zadania zespołowe i nawiązywać znajomości, co jest szczególnie istotne w czasach, w których tak wiele osób narzeka na samotność. Jest to więc zdecydowanie bardziej angażujący model, który jednak do złudzenia przypomina naukę w… klasie, lecz przeniesioną do świata wirtualnego. Zwolennicy tego systemu edukacji podkreślają, że według badań kursy samodzielne (self – paced) kończy ok. 3-6% kursantów, zaś kursy kohortowe aż 85% uczestników.

Oprócz kursów kohortowych trendem, który niewątpliwie będzie miał wpływ na dalsze ewoluowanie nauki zdalnej będzie niejako przeciwieństwo nauczania grupowego - personalizacja edukacji. W czasach, w których jak nigdy wcześniej prawdziwe jest powiedzenie „time is money”, a przede wszystkim materiały edukacyjne są dostępne na wyciągnięcie ręki, uczniowie – niezależnie od wieku – chcą uczyć się tych kwestii, które są dla nich potrzebne lub interesujące, nie tracąc czasu na powtórkę oczywistości.

Personalizację nauki online możemy podzielić na dwa typy. W personalizacji biernej algorytmy uczenia maszynowego analizują zachowania kursantów i przewidują treści, które będą najbardziej adekwatne dla ich zainteresowań, poziomu wiedzy i kolejnych kroków nauki. W personalizacji aktywnej to uczestnicy wybierają interesujące ich kolejne lekcje.

Nauczanie mieszane

Nowoczesna edukacja oznacza również możliwość wykorzystania najlepszych cech obydwu form nauczania – zdalnego i stacjonarnego, i stworzenie formuły mieszanej (podobnie jak wśród pracowników dużą popularnością cieszy się praca hybrydowa). Co w praktyce może oznaczać nauczanie mieszane?

To połączenie tradycyjnej nauki w klasie, która pozwala uczniom i studentom na kontakt z rówieśnikami, z przeniesieniem części zajęć do formuły online dając większą swobodę i możliwość nauki we własnej przestrzeni. Nauka mieszana może mieć miejsce także w przypadku lekcji realizowanych w 100% stacjonarnie. To nic innego jak korzystanie z materiałów edukacyjnych online – e-booków, wirtualnych map, filmów naukowych czy gier. Pozwala to uatrakcyjnić naukę, zwiększyć zaangażowanie uczniów, ale również odciążyć nauczycieli, którzy wprowadzając sprawdzanie postępów w nauce poprzez quizy, mogą korzystać z systemu automatycznego oceniania.

O możliwościach wykorzystania różnych form nauki mówiła nam Anna Sokołowska, dyrektorka Centralnego Domu Technologii. - Jest wiele cyfrowych rozwiązań pomagających wzmocnić zaangażowanie uczniów. Do nich zaliczają się aplikacje takie jak Kahoot czy Genially, które umożliwiają robienie quizów i infografik, czy Quizlet, pomagający w układaniu testów. Dzieci na lekcjach korzystają też często z popularnego programu służącego do tworzenia grafik – Canva. Co ciekawe, nie korzystają z niego tylko nauczyciele plastyki, ale też innych przedmiotów. Przykładem niech będzie jeden z nauczycieli języka polskiego, który poprosił uczniów by w Canvie stworzyły kolaż ukazujący mapę myśli związanych z utworem „Pan Tadeusz” – tłumaczy Anna Sokołowska.

Nastawienie na rozwój umiejętności logicznych i analizę danych

Przyszłość dzisiejszych dzieci związana jest z umiejętnością analizy danych i myślenia logicznego, gdyż wiele z nich poszukiwać będzie zatrudnienia w dynamicznie rozwijającym się – szczególnie w Polsce – sektorze IT. Ciekawym modelem edukacji dzieci i młodzieży dysponuje Dania, w której od kilku lat nauka języków programowania traktowana jest na równi z nauką z języków obcych. Ponadto, Duńscy uczniowie i studenci uczą się nie poprzez naukę definicji, a poprzez tzw. problem based learning, czyli rozwiązywanie rzeczywistych problemów na podstawie posiadanej wiedzy i informacji samodzielnie znalezionych. Duży nacisk kładziony jest także na praktykę, która stanowi nawet 50% zajęć lekcyjnych. 

Rozwijaniu umiejętności analitycznych może pomagać gamifikacja nauki, która pozwala uczyć się nowych zagadnień bez wysiłku, jak również rozwijać logiczne myślenie. Ponadto dzieci ucząc się poprzez grę, mogą rozwijać umiejętność łączenia faktów i wyciągania wniosków oraz podejmowania decyzji. A przy tych wszystkich plusach, największym jest to, że gamifikacja pozwala dzieciom pozostać dziećmi.