Wpływ pandemii na start-upy. Jaka tarcza dla mikroprzedsiebiorców?

Wybuch pandemii koronawirusa będzie miał wpływ na polską i globalną gospodarkę w najbliższych miesiącach, a nawet latach. Niestety nie ominie on start-upów, które są najbardziej wrażliwe na zawirowania rynków. Przedsiębiorcy znaleźli się w sytuacji, kiedy nagle muszą dostosować swoje modele biznesowe i szukać oszczędności. Ich proaktywność i elastyczność względem zmieniających się warunków rynkowych będzie determinantem dla zachowania ciągłości działania lub w ogóle przetrwania. 

W tym trudnym czasie, start-upy będą upatrywać pomocy od Państwa, aby uporać się z wyzwaniami. Właśnie weszła w życie ustawa o tarczy antykryzysowej, która ma być kołem ratunkowym dla przedsiębiorców. Zaproponowane formy wsparcia dotyczą zwolnień ze składek, dofinansowania do zatrudnionych pracowników oraz poprawę płynności finansowej w postaci – kredytów, gwarancji, ubezpieczeń, pożyczek i dopłat. 

Jakiego wsparcia mogą się spodziewać start-upy?

W ramach ustawy zaproponowane zostały rozwiązania, których celem jest wsparcie przedsiębiorców w obniżeniu bieżących kosztów prowadzenia biznesu na czas epidemii. Proponowane rozwiązania, to:

1. Zwolnienie mikro ze składek do ZUS, NFZ, Funduszu Pracy, Funduszu Solidarnościowego i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych przez trzy miesiące (Rada Ministrów może wydłużyć ten okres). Będzie to dotyczyć firm, które działały przed 1 lutego 2020 r.  Wniosek w tej sprawie – najlepiej elektroniczny – trzeba złożyć do ZUS do końca czerwca. Zwolnienie dotyczy wszystkich pracowników na etatach w danej firmie (ale także np. zleceniobiorców czy tzw. osób współpracujących) oraz – co do zasady  – właściciela (jeśli prowadzi firmę w formie działalności gospodarczej bez względu na wysokość jego dochodu, jeśli w innej formie – będzie liczył się przychód). Składki za te osoby opłaci budżet państwa więc zachowują oni prawo do wszystkich świadczeń oraz mają wpłatę na swoją emeryturę. Warunkiem, który może wykluczyć z pomocy mikroprzedsiębiorcę jest osiągnięcie rocznego obrotu netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych w wysokości ponad 2 milionów euro. 
2. Przesunięcie terminu płatności zaliczek na podatek dochodowy. Przedsiębiorcy mogą skorzystać z odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty zapłaty podatku stanowiącego dochód budżetu państwa. W przypadku zaległości podatkowych istnieje możliwość odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek stanowiący dochód budżetu państwa. Zapłata zaliczek z powyżej wskazanych tytułów, które zostaną pobrane w marcu i kwietniu 2020 roku, zamiast odpowiednio do 20 kwietnia i 20 maja, może być dokonana do 1 czerwca 2020 r. Na okres stanu zagrożenia epidemiologicznego przedsiębiorcy zostali zwolnieni z konieczności uiszczenia opłaty prolongacyjnej, która normalnie wynosi 4% kwoty podatku lub zaległości podatkowej. 
3. Możliwość rezygnacji z uproszczonych zaliczek w 2020 r. Jeżeli tzw. „mali podatnicy” PIT i CIT opłacający w 2020 roku zaliczki miesięczne na podatek w formie uproszczonej ponoszą negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID –19 mogą zrezygnować w trakcie roku podatkowego z tej formy w odniesieniu do zaliczek należnych za okres od marca do grudnia 2020 roku. Zaliczki za te miesiące, podatnicy będą mogli obliczyć na ogólnych zasadach, uwzględniając zaliczki należne za poprzednie miesiące, które obliczone były w formie uproszczonej. W rezultacie podatnicy zapłacą niższą zaliczkę i poprawią płynność finansową firmy. O rezygnacji z uproszczonej formy wpłacania zaliczek należy poinformować w zeznaniu podatkowym składanym za 2020 rok. 
4. Możliwość odliczenia straty z 2020 roku od dochodu (przychodu). Podatnicy PIT i CIT, którzy z powodu COVID-19 ponieśli stratę w 2020 roku mogą o wysokość tej straty obniżyć odpowiednio dochód lub przychód uzyskany z działalności gospodarczej w 2019 roku. W celu skorzystania z odliczenia straty należy złożyć korektę zeznania podatkowego za 2019 rok i uzyskać zwrot.
5. Zwolnienie z przepisów dotyczących tzw. złych długów do zaliczek na podatek w 2020 r. Podatnicy PIT i CIT są zwolnieni z obowiązku stosowania przepisów dotyczących tzw. złych długów, które nakazują zwiększanie dochodu będącego podstawą obliczenia należnych w 2020 r. zaliczek na podatek z pozarolniczej działalności gospodarczej o niezapłacone w terminie zobowiązania. Ze zwolnienia z tego obowiązku będą mogli skorzystać podatnicy, którzy ponieśli w danym okresie rozliczeniowym negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19, oraz których przychody osiągnięte w okresach rozliczeniowych w stosunku do analogicznych okresów w 2019 r. zmniejszą się o co najmniej 50%. 
6. Pożyczka z urzędu pracy w wysokości 5 tys. zł. Pożyczka jest nieoprocentowana, a jej spłata ma się rozpocząć trzy miesiące po jej otrzymaniu i przez następne 12 miesięcy, będzie istniała możliwość umorzenia pożyczki. Warunkiem umorzenia jest to, że firma nie będzie zwalniać pracowników przez trzy miesiące od otrzymania pożyczki. Rada Ministrów może przedłużyć ten okres w drodze rozporządzenia. Wniosek o pożyczkę mikroprzedsiębiorca składa do powiatowego urzędu pracy.
7. Dofinansowanie do zatrudnienia pracowników. Urząd pracy przewiduje dofinansowanie każdej zatrudnionej osoby przez maksymalnie trzy miesiące w kwocie od 1300 do 2340 zł miesięcznie oraz w wypłacie składek na ubezpieczenia społeczne. Warunkiem otrzymania świadczenia jest odnotowanie przez firmę spadku obrotów rozumianych jako spadek sprzedaży towarów lub usług  – liczą się tutaj dwa miesiące z 2020 r. w porównaniu do dwóch miesięcy 2019 r. Świadczenie może być bezzwrotne o ile firma utrzyma w zatrudnieniu tych pracowników, na których wcześniej otrzymała pomoc. Wniosek w tej sprawie składa się w powiatowym urzędzie pracy. 

Dofinansowanie wyniesie:

• 1300 zł na jednego pracownika (50% płacy minimalnej) oraz składki na ubezpieczenia społeczne należne od firmy, tj. ok. 300 zł, jeśli spadek obrotu wynosi od 30% do 50%, 
• 1820 zł na jednego pracownika (70% płacy minimalnej) oraz składki na ubezpieczenia społeczne należne od firmy, tj. ok. 400 zł, jeśli spadek o 50% –80%, 
• 2340 zł na jednego pracownika (90% płacy minimalnej) oraz składki na ubezpieczenia społeczne należne od firmy, tj. ok. 500 zł, jeśli spadek o 80% i więcej. 

Dofinansowanie jest wypłacane przez trzy miesiące, choć Rada Ministrów może zdecydować o przedłużeniu tej formy pomocy.

8. Dopłata do pracownika wysłanego na tzw. przestój. W przypadku gdy firma nie chce zwolnić pracownika, ale chwilowo nie ma dla niego zajęcia, istnieje możliwość wysłania pracownika do domu na okres maksymalnie trzech miesięcy. Firma posiada wtedy prawo do obniżenia temu pracownikowi pensji do minimalnej pensji (2600 zł). W tym wypadku państwo w połowie dofinansowuje zatrudnienie tego pracownika (1300 zł) oraz należne składki na ubezpieczenia społeczne. Warunkiem skorzystania jest zanotowanie 15% spadku obrotów w dwóch miesiącach 2020 r. w stosunku do dwóch analogicznych miesięcy z 2019 r. albo 25% spadek obrotów w dowolnym miesiącu 2020 r. w stosunku do poprzedniego miesiąca z 2020 r. Wniosek o świadczenie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) trzeba złożyć do Wojewódzkiego Urzędu Pracy. 

Przykładowo jeśli firma miała pracownika, który zarabiał 5 tys. zł brutto (całkowity koszt jego zatrudnienia ze składkami to 6 tys. zł) to po wysłaniu takiej osoby na przestój, obniżeniu jego pensji do minimum i skorzystaniu ze wsparcia z FGŚP ten koszt zmaleje do ok. 1550 zł, tj. o ok. 80%.

9. Obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika z dopłatą do jego zatrudnienia z FGŚP. Firmy, które odnotowały spadek zamówień, ale wciąż funkcjonują mają możliwość obniżyć wymiar czasu pracy do 80% normalnego (nie więcej niż do pół etatu), jednak maksymalnie do takiego wymiaru, by pracownik zarabiał pensję minimalną (2600 zł) na okres maksymalnie 3 miesięcy. Warunki skorzystania z tej pomocy (spadek obrotu) są takie same jak przy przestoju (punkt 4). Wniosek o świadczenia z FGŚP trzeba złożyć do Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

Przykładowo jeśli firma zatrudnia pracownika, który zarabia 5 tys. zł brutto (całkowity koszt jego zatrudnienia ze składkami to 6 tys. zł) to po obniżeniu wymiaru jego czasu pracy do 80% i skorzystaniu ze wsparcia z FGŚP ten koszt zmaleje do ok. 2400 zł, tj. o ok. 60%.

W zakresie utrzymania płynności finansowej firmy, Instytucje Grupy PFR będą świadczyć następujące instrumenty finansowe. Termin wprowadzenia poszczególnych rozwiązań uzależniony jest od przeprowadzenia zmian ustawowych oraz uzyskania wymaganych zgód i umów. Aktualnie trwają prace nad szybkim wdrożeniem proponowanych rozwiązań. Planowane rozwiązania to:

1. Rozszerzony system gwarancji de minimis  – zabezpieczenie spłaty kredytu obrotowego lub inwestycyjnego. Program obejmie gwarancję do 80% kwoty kredytu (kwota gwarancji 3,5 mln zł) oraz brak prowizji za pierwszy roczny okres gwarancji. Wydłużony zostaje także okres gwarancji dla kredytu obrotowego do 39 miesięcy. Z gwarancji będą mogły skorzystać firmy, które na 1 lutego 2020 roku nie miały zaległości w ZUS, US. Wniosek o gwarancję należy złożyć wraz z wnioskiem kredytowym w banku kredytującym, który współpracuje z BGK. Gwarancje de minimis będą udzielane według zmienionych zasad do końca 2020 roku. 
2. Kredyt technologiczny to instrument wsparcia finansowego mający na celu podniesienie innowacyjności i konkurencyjności mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez umożliwienie im wdrożenia innowacji technologicznych, będących wynikiem własnych lub nabytych prac B+R. Wsparcie dla przedsiębiorcy to premia technologiczna, czyli dotacja stanowiąca spłatę części kredytu technologicznego, udzielonego przez bank komercyjny na realizację inwestycji technologicznej. Premia technologiczna udzielana jest przez BGK, a jej maksymalna kwota to 6 mln zł. W związku z sytuacją wywołaną pandemią COVID-19, BGK wprowadził istotne uproszczenia w kredycie na innowacje technologiczne, które ułatwią innowacyjnym firmom ubieganie się o premię technologiczną. 
3. System dopłat do odsetek kredytów. Dopłaty do 12 miesięcy do oprocentowania kredytów bankowych obrotowych. Instrument finansowy dla małych firm dotkniętych skutkami COVID-19, które miały zdolność kredytową na koniec 2019 roku. Instrument jest w opracowaniu, wniosek będzie można składać do BGK. 
4. Rozszerzone ubezpieczenia obrotu handlowego. W związku z ryzykiem ograniczenia limitów ubezpieczeniowych przez podmioty komercyjne wdrożone zostanie 100% zakres ochrony ubezpieczeniowej ryzyka kredytowego i politycznego dla projektów eksportowych o charakterze inwestycyjnym dla wszystkich nowych transakcji z okresem spłaty kredytu dwóch i więcej lat. Instrument jest przeznaczony dla firm realizujących projekty eksportowe o charakterze inwestycyjnym. Instytucją świadczącą usługę jest KUKE. 
5. Pożyczka na finansowanie deficytu w kapitale obrotowym będzie mogła wynosić od 0,8 mln zł do 5 mln zł, okres finansowania będzie sięgał do nawet 6 lat, zaś okres karencji zostanie wydłużony do 15 miesięcy. Klient zyskuje dodatkowe środki na sfinansowanie deficytu w kapitale obrotowym w okresie trwania stanu epidemii na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz przez okres następujący po odwołaniu tego stanu do czasu ustania negatywnych skutków ekonomicznych dla przedsiębiorców. Wniosek będzie można składać do ARP. 
6. Pożyczka obrotowa finansująca wypłatę wynagrodzeń w sektorze MŚP przeznaczona na sfinansowanie kosztów wynagrodzeń netto w firmach przez okres do 2 lat (wynagrodzenia trafią bezpośrednio na konta pracowników), przy wydłużonym okresie karencji do 12 miesięcy. Pożyczka może stanowić uzupełniające źródło finansowania wynagrodzeń u przedsiębiorcy obok innych źródeł przewidzianych w ramach tarczy antykryzysowej. Wniosek będzie można składać do ARP. 

Z całą pewnością branży start-upowej będą potrzebne dodatkowe mechanizmy wsparcia finansowego. Fundusze VC dokonują przeglądu portfolio analizując możliwy wpływ zawirowań gospodarczych na poszczególne spółki oraz potencjał do realizacji follow-on i nowych inwestycji w konkretne projekty. Niektórzy inwestorzy będą ograniczać ryzyko, a mocno dotknięci finansowo przez skutki koronawirusa LPs mogą być zmuszeni wstrzymać dopływ kapitału, szczególnie w najbardziej kapitałochłonne projekty. Z perspektywy start-upów ważne w tej sytuacji są rozmowy z inwestorami i zabezpieczenie środków dla zachowania płynności, co będzie kluczowe dla przetrwania wielu projektów. 

Niezależnie od sytuacji związanej z epidemią koronawirusa, PFR Ventures – fundusz funduszy, który na bazie środków unijnych zapewnia finansowanie dla polskich innowacji w formule Venture Capital, deklaruje utrzymanie swojego wkładu finansowego. Choć w najbliższych miesiącach zespoły inwestycyjne będą pracowały zdalnie, nie blokuje to ciągłości komitetów inwestycyjnych. Wszystkie informacje na temat funduszy uruchomionych przez PFR Ventures dostępne są tutaj.

Wkrótce, po uchwaleniu ustawy antykryzysowej, na rynku pojawi się szereg rozwiązań. Teraz przed start-upami pozostaje decyzja obrania kierunku działania i znalezienie odpowiednich instrumentów wsparcia najbardziej odpowiednikach dla ich modelu biznesu.

Informacje na temat dostępnej oferty Grupy PFR dla innowacyjnych przedsiębiorstw poszukujących finansowania sa na bieżąco aktualizowane na portalu. Dodatkowo, celem wsparcia przedsiębiorców PFR będzie organizował szereg webinariów, podczas których będzie można wyjaśnić wątpliwości dotyczące oferowanego wsparcia. Detale dotyczące tych działań pojawią się wkrótce.