Technologie Dual-use: #Spacetech

W naszym cyklu o technologiach dual-use zapraszamy do tekstu o możliwych zastosowaniach technologii kosmicznych w obszarach cywilnym i prywatnym. Jak kosmos przekłada się na ziemię? Zobacz!

Współczesne pole walki to nie tylko woda, ląd i powietrze, ale także, coraz częściej nowe fronty – choćby w cyberprzestrzeni czy nawet w kosmosie. Wojskowe działania na tym ostatnim polu rozpoczęły się w latach 60-tych kiedy po raz pierwszy w ramach testów technologii wystrzelono na orbitę okołoziemską rakietę z głowicą atomową, co wyemitowało falę elektromagnetyczną, która „usmażyła” większość znajdujących się wtedy na orbicie satelitów i doprowadziło do podpisania przez ONZ Traktatu o Przestrzeni Kosmicznej, według której kosmos jest wyłączony z działań wojennych i wykorzystanie przestrzeni kosmicznej ma służyć dobru wszystkich państw. Jednak wykorzystanie technologii kosmicznych w wojsku ma przełożenie na ziemię. Jakie? W jakich obszarach można wykorzystać wojskowo technologie kosmiczne?

 Zobacz 4 obszary, w których kosmos i wojsko łączą się. 

1. Monitoring

Monitorowanie i zbieranie danych wizualnych z poziomu satelitów jest nie do przecenienia, zarówno jeśli chodzi o cywilny, jak i wojskowy rynek – od informacji od ruchach pojazdów i jednostek, przez lokalizację ważnych obiektów przemysłowych, po informacje o pogodzie. Satelity szpiegowskie to jeden z najbardziej znanych przykładów wykorzystania technologii satelitarnej w czasie „zimnej wojny”, ale prywatne podmioty bardzo szybko zmieniły rynek satelitarnego monitoringu. Obecnie to idealne miejsce dla rozwiązań dual-use.

Przykłady polskich rozwiązań:

ICEYE

Jeden z najbardziej znanych przykładów start-upu który swoje rozwiązanie kierował na rynek cywilny, jednak w sytuacji kryzysowej znalazł zastosowanie na wojnie w Ukrainie. Polsko-fiński start-up tworzy satelity z syntetyczną aperturą radarową (SAR), które pozwalają na prowadzenie obserwacji w warunkach zachmurzenia i w nocy, czego nie są w stanie dokonać satelity optyczne.

SatRev

To rdzennie polski producent nanosatelitów i aparatury satelitarnej – umieścił na orbicie już 11 swoich satelitów, które wykorzystywane są choćby przez polskie samorządy, ale też np. przez agencję rządową Omanu. Poza samymi satelitami SatRev produkuje także projektuje i wytwarza satelity pod konkretne potrzeby. Jest więc w stanie wykorzystać określone narzędzia, np. sensory, aby dostosować satelitę do określonych wymagań i celów projektu.

2. Software

Poza tym, że rakiety, czy satelity trzeba wystrzelić na orbitę, trzeba je też obsługiwać – w wypadku komunikacji między ziemią a kosmosem ważne kwestie to np. szybkość przepływu danych, ale także ich bezpieczeństwo – zwłaszcza w wypadku użytku militarnego. Ważnym tematem jest też oprogramowanie analizujące pozyskane np. z satelitów dane – liczba danych, które uzyskujemy z ich pomocą często może być zbyt duża dla ludzkich obserwatorów. Co do bezpieczeństwa samych danych - według portalu space.com np. satelity Starlink zapewniające łączność internetową na terenie Ukrainy są zarówno celami hackerów jak i urządzeń blokujących nadawany przez nie sygnał. Według portalu Politico w lutym tego roku rosyjscy hackerzy zaatakowali satelity komunikacyjne Viasat, pozbawiając dostępu do sieci ok. 45 tysięcy osób na terenie USA.

Przykłady polskich rozwiązań:

Blue Dot Solutions

Blue Dot Solutions dostarcza, pomiędzy swoimi licznymi projektami, m.in. analizy danych satelitarnych dla rolnictwa – pozwalając zdobyć informacje o uprawach w całej Europie i przeanalizować np. kondycję upraw, szacowane plony czy porównanie sytuacji z poprzednimi latami. Z drugiej strony firma produkuje też hardware – m.in. ażurowe struktury siateczkowe przygotowane w technologii druku 3D.

Satim

Drugi polski start-up zajmujący się analizą zdjęć satelitarnych. Wykorzystuje AI m.in. do detekcji statków w czasie rzeczywistym, pozwalając identyfikować m.in. klasę okrętu na podstawie zdjęcia. Firma chwali się 90% skutecznością swojego algorytmu, a w sierpniu tego roku uzyskała rundę finansowania od amerykańskich VC.

STM Cyber

Przykładem z innej branży jest STM Cyber – zajmująca się testami penetracyjnymi spółka była częścią polskiego zespołu, który zdobył m.in. drugie miejsce w międzynarodowym konkursie amerykańskiej armii „Hack-A-Sat”, w którym zadanie było włamanie do pozostającego na orbicie satelity wojskowego, obejście systemów ograniczających to, jakim obiektom robi on zdjęcia i wysłanie zdjęcia zrobionego za pomocą przejętego satelity do organizatorów na ziemi. Poza testami penetracyjnymi spółka zajmuje się także tworzeniem rozwiązań z dziedziny cyberbezpieczeństwa.

3. Komunikacja

Jedno z podstawowych zadań satelitów to komunikacja – od telefonów i telewizji satelitarnych przez Internet, po technologie lokalizacyjne, takie jak GPS, to jedno z ważniejszych i najstarszych zastosowań technologii kosmicznych. Start-upy mogą na pewno znaleźć nisze komunikacyjne, w których odnajdą swoje rozwiązania.

Przykłady rozwiązań:

Sirius XM

Sirius Satellite Radio i XM Satellite Radio to pierwsze firmy, które zaczęły rozwijać technologie satelitarnego radia. W 2001 roku obie firmy wystrzeliły swoje pierwsze satelity radiowe. W 2008 doszło do połączenia obu firm w Sirius XM. Komercyjne stacje radiowe dostarczane za pomocą satelitów są subskrybowane przez 34 miliony użytkowników. Sirius XM jest też elementem komunikacji amerykańskiego systemu alarmowego Emergency Alert System (EAS).

Starlink

Należący do Elona Muska Starlink to konstelacja satelitów komunikacyjnych pozwalających na dostęp do internetu w dowolnym miejscu globu – często umożliwiając dostęp do sieci w miejscach, w których nie ma możliwości połączenia z siecią w inny sposób. Firma zdobyła dużą sławę przekazując dostęp do swojej sieci rządowi Ukrainy już w pierwszych dniach konfliktu z Rosją. Internet za pomocą satelitów Muska jest możliwy dla sił Ukraińskich do tej pory, dzięki wsparciu zarówno sił zbrojnych USA jak i Polski.

Warpspace

To pochodzący z Japonii start-up, który powstał jako uniwersytecki spin-off projektu Tsukuba University. Warpspace tworzy narzędzia do komunikacji między satelitami, pozwalając na wykorzystanie „wolnych mocy” satelitów w wypadku braku połączenia. Start-up przeprowadził testy swojego pierwszego satelity w warunkach naziemnych i planuje jego start w 2024 roku.

4. Transport

Kosmos oferuje także możliwości transportowe – od zrzutów wyposażenia, przez szybkie przenoszenie ładunków na dalekie odległości po w końcu wynoszenie sprzętu na orbitę i bazy kosmiczne na orbicie i ostatecznie na innych planetach. Technologie transportowe są bardzo ważne na rynku kosmicznym, a ich zastosowania są bardzo proste.

Polskie rozwiązania:

Progresja Space

Progresja to firma, która opracowuje m.in. technologie silników kosmicznych, które mają obecnie zastosowanie przede wszystkim w nanosatelitach – zarówno do napędu jak i kontroli orientacji. Projektowane silniki wykorzystują m.in. plazmę, gazy i podgrzewanie płynów (resisto-jet). Spółka prowadzi zarówno własne badania B+R, jak również współpracuje z szeregiem polskich instytutów badawczych.

SpaceForest

Niewielu pewnie wie, ale Polska firma nie tylko skonstruowała rakietę orbitalną, ale także z terenu naszego kraju ją wystrzelono. Dokonała tego firma SpaceForest, która planuje wykorzystać swoje rozwiązanie do transportu ładunków na orbitę. W 2021 roku spółka przeprowadziła na poligonie w Ustce testowy lot rakiety, która dotarła do apogeum orbity ziemskiej i bezpiecznie wylądowała. Start odbył się ze skonstruowanej przez start-up platformy startowej. W tym roku SpaceForest planuje pierwsze komercyjne starty swojej rakiety Perun.