Patent w start-upie - czy ma sens?

Patentowanie rozwiązań start-upowych – jakie korzyści przynosi i dlaczego często budzi wielkie emocje? Próbujemy znaleźć odpowiedzi na te pytania.

Mało jest tematów, które powodują większe emocje na scenie start-upowej niż pytanie o patentowanie rozwiązań. Dla niektórych samo zastanawianie się nad tematem patentu jest stratą czasu. Są jednak start-uperzy, którzy do tematu patentów podchodzą pozytywnie. Jakie zyski może mieć start-up z opatentowania swojego rozwiązania?

Ostatni raport, który przyjrzał się tematowi patentowania w start-upach pochodzi z 2019 roku – to raport Startup Poland „Polskie Startupy 2018”. Z tego roku bowiem pochodzą dane. Wtedy patent posiadało 18% badanych firm. Trzy czwarte z nich posiadało certyfikaty patentowe z Polski, a połowa – zagraniczne (w 80% w USA i/lub Unii Europejskiej).

Według tego raportu o patent ubiegają się start-upy działające już na rynku dwa-trzy lata, a ponad połowa z nich działa w obszarze hardware – tworząc produkty w takich branżach jak medtech, internet rzeczy, energetyka, elektronika i robotyka. Co szczególnie ciekawe, istnieje mocna korelacja między tym, czy firma posiada patent, a… pochodzeniem founderów ze środowiska naukowego. Co trzeci patentujący founder ma co najmniej doktorat, a 80% patentujących współpracuje z ośrodkiem naukowym, z czego połowa z uczelniami.

Co daje patent?

Patent pozwala na zastrzeżenie wyłącznego wykorzystania z wynalazku lub technologii opisanej w patencie – na określony czas. Patent obowiązuje na terenie określonego kraju (lub w wypadku Unii Europejskiej – regionu). Międzynarodowe umowy pozwalają po 12 miesiącach od rejestracji w dowolnym z państw objętym nimi zarejestrować taki sam patent na zasadzie pierwszeństwa.

Patent pozwala więc zablokować wykorzystanie i kopiowanie konkretnej technologii – problem stanowią patenty na oprogramowanie – które, mimo że powszechne są na przykład w USA, to w Europie są obecnie gorąco dyskutowanym tematem (głównie ze względu na potrzebę dopasowania europejskich rozwiązań i amerykańskich standardów do siebie) – obecnie patentowanie programów komputerowych nie jest możliwe.

Po co patentować rozwiązanie w start-upie?

Odpowiedź na to pytanie jest z jednej strony bardzo prosta – żeby ochronić swoje wyjątkowe rozwiązanie przed skopiowaniem. Wielu founderów jednak stwierdza, że albo ich rozwiązania są na tyle trudne do skopiowania, że patentowanie wydaje się zbędne, albo z innych powodów uzyskanie patentu jest zbędne, a zajmuje dużo czasu i wymaga zaangażowania, które można przeznaczyć na przykład na poszukiwanie inwestorów. Jednak może to być błędne podejście – na co mogą wskazywać dane, na które już wskazaliśmy.

Patent niekoniecznie musi być użyty jako narzędzie obrony własności intelektualnej (chociaż takim narzędziem jest, nawet jako pewnego rodzaju „odstraszacz”, ale może służyć też jako zabezpieczenie np. w wypadku odejścia jednego z twórców start-upu, kiedy patent bardzo dokładnie określa własność rozwiązania. Jednak wracając do finansowania – jak wskazuje badanie amerykańskiego ekosystemu start-upowego z 2015 roku, na każdy zgłoszony przez firmę technologiczną patent, jego finansowanie rośnie o 530 tys. dolarów. Oczywiście nie można powiedzieć o tym, że patenty są głównym czynnikiem, na który patrzą fundusze, jednak ich roli nie można też skreślać do zera – wykazanie, że spółka posiada własne, unikalne IP może być potencjalnie dodatkową wartością, zwłaszcza dla młodych firm, których founderzy nie mają jeszcze silnej pozycji na start-upowej scenie. Jeśli tworzysz wyjątkowy i unikalny produkt, patent może być jedną z „kart przetargowych” i pomoże zabezpieczyć Twoje rozwiązanie i znaleźć dobre VC – lub dać się znaleźć. Wyszukiwarkę posiadających patenty firm wprowadził ostatnio agregator danych start-upów Dealroom.

Mówi John Frankel z funduszu ffVc:

"Przez ostatnie 20 lat, ponad 160 spółek, w które zainwestowaliśmy wydało dziesiątki milionów dolarów na patenty. Tylko w ograniczonych przypadkach było to wykorzystywane w sądzie, a w dwóch konkretnych patenty zostały użyte jako mechanizm obronny.

Ogólnie wspieramy decyzję o aplikowaniu o patenty w zależności od branży albo gdy spółka wytworzyła prawdziwie unikalne IP. Z naszej perspektywy patenty mogą zwiększać wartość w momencie wyjścia z inwestycji, ale jesteśmy ostrożni w myśleniu, że ich wartość rośnie w czasie."

Chcesz ubiegać się o patent? Sprawdź nasz tekst o patentach dla początkujących. Przedstawiamy tam też alternatywy dla tego rozwiązania.