Czy start-upy i scale-upy ocalą konkurencyjność Europy? Konsultacje społeczne Komisji Europejskiej

W obliczu dynamicznych zmian technologicznych i gospodarczych Komisja Europejska (KE) rozpoczęła konsultacje społeczne dotyczące strategii Unii Europejskiej (UE) na rzecz przedsiębiorstw typu start-up i scale-up. Do 17 marca 2025 r. można wyrazić swoją opinię na temat wyzwań stojących przed rozwijającymi się firmami, podzielić się doświadczeniami i potrzebami z perspektywy founderskiej czy inwestorskiej. Udział w aktualnie trwających konsultacjach to szansa dla zainteresowanych osób, aby realnie wpłynąć na przyszłość innowacyjności oraz konkurencyjności gospodarki w Polsce i w Europie. Wystarczy przekazać swoje sugestie za pomocą konta w mediach społecznościowych lub EU Login!  

Weź udział w konsultacjach

Trzy raporty i jeden kompas

Ursula von der Leyen w piśmie skierowanym do Ekateriny Zachariewej, Komisarz Unii Europejskiej ds. startupów, badań naukowych i innowacji odnosi się do eksperckich opracowań, które jednoznacznie wskazują na palącą potrzebę zmian w obszarze innowacyjności i konkurencyjności gospodarki UE. Wśród raportów, które w tym kontekście okazały się szczególnie ważne wymienia: 

• Raport Draghiego na temat przyszłości konkurencyjności europejskiej, 
• Raport Niinistö dotyczący gotowości cywilnej i obronnej Europy, 
• Raport Letty koncentrujący się na reformie i przyszłości jednolitego rynku UE. 

Przewodnicząca KE podkreśla, że wnioski z tych dokumentów będą miały kluczowe znaczenie dla kształtowania polityki gospodarczej, technologicznej i obronnej UE w nadchodzących latach. Zintensyfikowane prace nad wyzwaniami stojącymi przed ekosystemem innowacji są także kontynuacją inicjatywy ogłoszonej przez KE z końcem stycznia br.  „A Competitiveness Compass for the EU”, zwany Kompasem konkurencyjności zakłada opracowanie kompleksowej unijnej strategii dla start-upów i scale-upów jeszcze w tym roku. Jej podstawą będą trzy filary:

• eliminowanie luki innowacyjnej w stosunku do innych globalnych gospodarek, 
• dążenie do neutralności klimatycznej poprzez dekarbonizację, 
• zwiększenie bezpieczeństwa i współpraca w dziedzinie obronności. 

Pięć sposobów na wzrost konkurencyjności wg UE

Wszystkie działania ujęte w Kampusie konkurencyjności mają przełożyć się na pan-europejski dobrobyt, a także realnie sprawić, że Europa stanie się atrakcyjniejszym inwestycyjnie miejscem wzmacniając swoją pozycję ekonomiczną na świecie. Jakie są zatem czynniki sprzyjające temu wzrostowi? 

1. Uproszczenia – przepisy powinny być proste i jednolite, co pomoże zmniejszyć obciążenia regulacyjne i administracyjne po stronie MŚP. 
2. Rozwój jednolitego rynku – usunięcie barier wewnątrz UE korzystnie wpłynie na możliwości rozwoju firm, co jest szczególnie istotne w przypadku MŚP i start-upów dążących do skalowania biznesu. 
3. Finansowanie – usprawnienie finansowania publicznego oraz mobilizacja inwestycji prywatnych mają przełożyć się na wzrost inwestycji. UE planuje:
   • pogłębić integrację unijnych rynków kapitałowych, 
   • wygenerować oszczędności i zmobilizować kapitał na projekty europejskie, 
   • stworzyć zdolności finansowania bankowego i promować unijny rynek sekurytyzacji, 
   • zapewnić pomoc w stymulowaniu inwestycji prywatnych i zmniejszaniu ryzyka dzięki Funduszowi Konkurencyjności.
4. Unia umiejętności – wsparcie w rozwijaniu umiejętności, które odpowiadają na realne potrzeby rynku pracy ma przyczynić się do usuwania barier społeczno-gospodarczych, wzrost aktywności zawodowej wykluczonych grup i podnoszenia kompetencji. KE przedstawi plan działania na rzecz wysokiej jakości miejsc pracy, skupi się także na rozwiązaniach skierowanych do MŚP. 
5. Koordynacja polityki – opracowanie narzędzia koordynacji konkurencyjności, aby wspierać wspólne interesy strategiczne państw członkowskich. 

Bolączki start-upów i scale-upów oczami KE 

W swoim komunikacie KE podkreśla kluczowe znaczenie start-upów i scale-upów dla ekosystemu innowacji w Europie. Jednocześnie dość precyzyjnie wskazuje przeszkody, które uniemożliwiają im rozwinięcie potencjału i skalowanie biznesu, znajdują się wśród nich: 

1. Ograniczony dostęp do finansowania wynikający z: 
   • niedostatecznie rozwiniętego ekosystemu kapitału wysokiego ryzyka i kapitału wzrostu, 
   • niedostatków systemu ochrony własności intelektualnej, 
   • braku inwestycji na różnych etapach wzrostu, czy pomyślnego wyjścia z rynku.
2. Obciążenia regulacyjne i administracyjne, czyli: 
   • biurokracja, chaos regulacyjny i brak koordynacji między krajowymi strategiami w zakresie innowacji,
   • sceptycyzm inwestorów w stosunku do przedsiębiorstw z siedzibą w innym państwie członkowskim,
   • spadek zainteresowania inwestycjami w Europie ze strony inwestorów działających globalnie.
3. Trudności z dostępem do rynków UE m.in. ze względu na:
   • niechęć start-upów do uczestnictwa w zamówieniach publicznych w UE ze względu na ograniczenia systemowe, 
   • ograniczone możliwości unijnych umów o wolnym handlu w przypadku start-upów i scale-upów.
4. Trudności w dostępie do talentów wynikające z:
   • wymagań administracyjnych np. uznawalność wykształcenia i kwalifikacji, 
   • skomplikowanych regulacji i przepisów dotyczących podatków bezpośrednich, 
   • procedur uzyskiwania wiz i zezwoleń na pracę dla wysoko-wykwalifikowanych pracowników spoza UE,
   • niskiego poziomu kultury przedsiębiorczości. 
5. Ograniczony dostęp do infrastruktury badawczej i technologicznej, wiedzy (np. patentów) oraz narzędzi i usług rozwojowych np. wsparcia w zakresie rozwoju działalności gospodarczej, coachingu i tworzeniu ogólnoeuropejskiej sieci kontaktów.

Czy europejska luka innowacyjna zniknie dzięki start-upom i scale-upom? 

Strategia ma zostać wdrożona do 2029 roku, nic więc dziwnego, że niezwłocznie należy się zająć kwestią podniesienia konkurencyjności UE dzięki innowacjom rozwijających się firm. KE w swoim komunikacie stwierdza entuzjastycznie, że: 

Przedsiębiorstwa typu start-up i scale-up są istotną siłą napędową innowacji, ponieważ wprowadzają na rynek nowe – czasami radykalne – produkty i rozwiązania, zdolne do sprostania wyzwaniom społecznym i przyczyniające się do transformacji ekologicznej i cyfrowej.

Jednak, aby działania takie jak konsultacje społeczne miały sens i odpowiednią skalę, konieczny jest aktywny udział jak największej liczby wszystkich zainteresowanych tematem stron. Co zatem obejmuje strategia samych konsultacji? 

1. Specjalne europejskie forum przedsiębiorstw typu start-up i scale-up. 
2. Forum Europejskiej Rady ds. Innowacji, grupy przedstawicieli Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), Europejski sojusz na rzecz wspierania europejskich przedsiębiorstw typu start-up, sieci pełnomocników ds. MŚP, nieformalne posiedzenia Rady ds. Konkurencyjności oraz inicjatywy „regionalnych dolin innowacji”.   
3. Konsultacje podczas wydarzeń związanych z innowacjami, takich jak szczyt Europejskiej Rady ds. Innowacji, Europejska Sieć Przedsiębiorczości i euroklastry. 
4. A wreszcie! Czterotygodniowe konsultacje z ogółem społeczeństwa za pośrednictwem portalu „Wyraź swoją opinię”. 

Osoby zainteresowane światem start-upów, domyślnie – wszyscy czytelnicy startup.pfr.pl, zapewne przystąpiły już do wyrażania swojej opinii. Natomiast tych, którzy nadal się wahają, być może do proaktywności zachęcą pytania KE: 

Udziel odpowiedzi